มารยาทในโดโจ (โรงฝึก)
โดย เซนเซ เทรูยูกิ โอกาซากิ
ท่านปรมาจารย์ ฟูนาโกชิ ได้กล่าวว่า "หากไร้ซึ่งมารยาทแล้ว คุณก็ไม่สามารถฝึกคาราเต้ได้" สิ่งนี้ไม่ได้ประยุกต์ใช้เฉพาะในการฝึกเท่านั้น หากแต่รวมถึงการใช้ชีวิตประจำวันโดยทั่วไปด้วย
คำว่า "โดโจ" (โรงฝึก) ในความเป็นจริงแล้ว ประกอบด้วย 2 คำ คือ "โด" ซึ่งหมายถึง วิถีหรือหนทาง และ "โจ" ซึ่งหมายถึง สถานที่ เมื่อ 2 คำนี้มารวมกันจึงหมายถึง "สถานที่ที่ใช้ในการศึกษาวิถีหรือหนทาง" ดังนั้น โดโจ จึงเป็นสถานที่ที่เรา จะได้เรียนรู้การอยู่ร่วมกัน สิ่งนี้เป็นเรื่องที่สำคัญมาก เราจึงควรปฏิบัติตาม ธรรมเนียมและมารยาทในโรงฝึกอย่างเคร่งครัด นี่คือขั้นแรกของการฝึกคาราเต้โด
เมื่อจะถึงทางเข้าของโรงฝึก หันไปทางด้านหน้า (shomen) ซึ่งเป็นด้านที่มีรูปของท่านปรมาจารย์ ฟูนาโกชิ แล้วคำนับ นี่เรียกว่า "ritsu rei" ซึ่งเป็นการแสดงความเคารพอย่างสูง ต่อคำสอนของท่านปรมาจารย์ ฟูนาโกชิ และยังเป็นการแสดงความตั้งใจจริง ในการศึกษาเรียนรู้ ของเราด้วย จงมาถึงก่อนเวลาประมาณ 10 - 15 นาที เพื่อที่จะได้มีเวลายืดเส้น และฝึกซ้อมทบทวน
เมื่อเซนเซ สั่งให้เข้าแถว "seiza" จงรีบให้เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ จำไว้ว่าจะต้องวิ่งให้เร็วกว่าปรกติถึงสองเท่า เมื่อจะนั่ง seiza ให้คุกเข่าลงด้วยเข่าซ้ายก่อน แล้วจึงตามด้วยเข่าขวา มือวางบนตักอย่างผ่อนคลาย การนั่ง seiza นั้น ในความเป็นจริงแล้วมีความหมาย มากกว่าการคุกเข่าธรรมดา ตามประวัติศาสตร์ ซามูไรจะต้องเตรียมพร้อมที่จะป้องกันตัว ตลอดเวลา เนื่องจากดาบมักจะอยู่ที่เอวด้านซ้ายเสมอ การคุกเข่าด้านซ้ายลงก่อน จึงสามารถชักดาบได้โดยไม่บาดตัวเอง จมูกเท้าต้องเกาะพื้นเสมอทั้งตอนคุกเข่าลงและตอนลุกขึ้น เพราะ หากตัวไม่ตรง และ เท้าไม่เกาะพื้นแล้ว มันเป็นการยาก ที่จะป้องกันตัว จาก คู่ต่อสู้ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ ในอิริยาบทเช่นนี้ ลองฝึกกับตัวคุณดู หลังจากนั่ง "seiza" แล้ว หลับตา เมื่อได้ยิน คำสั่ง "Mokuso" .... สิ่งนี้หมายถึง การชำระ จิดใจให้ว่าง เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับ การฝึก คุณจะต้องลืม สิ่งที่คิดอยู่ในกใจทุกอย่าง แล้วตั้ง สมาธิ อยู่กับสิ่งที่ เซนเซ พยายามจะสอนเท่านั้น เมื่ออยู่ในลักษณะเช่นนี้ ทุกคนจึงจะ สามารถ เรียนรู้ ได้อย่างแท้จริง
หลังจากคำสั่ง mokuso ... yame เปิดตาขึ้น ... Shomen ni rei : เคารพเบื้องหน้า ... Sensei ni rei .. เคารพอาจารย์ ทุกครั้งที่เคารพ พยายาม กด ความอวดดี และ การหลงตัวเอง ลง แล้วทำใจให้ว่างที่สุด เท่าที่จะทำได้ ... ต่อไปจะกล่าวถึง มารยาทในการฝึกซ้อม
จงดูที่ เซนเซ เสมอใน ขณะที่ ท่านพูด นอกเสียจาก ท่านจะ สั่งให้ดูทางอื่น หยุดทุกอย่าง ที่ทำอยู่ ยืนในท่ายืน ตามธรรมชาติ (Shisen-tai) แล้วมองที่ sensei ...... ในสมัยก่อน อาจารย์ แทบจะไม่มีการอธิบาย ทางเทคนิค เลย ดังนั้น เมื่อท่านพูด เราจึงควรหยุด และ ตั้งใจฟัง ให้มากที่สุด เท่าที่ทำได้ ... สมัยนี้ ก็ ควรจะเป็นเช่นเดียวกัน แสดงมารยาท ความเคารพ ให้ อาจารย์เห็น และ ดูท่าน ตรงๆ เมื่อ อาจารย์สั่งให้ ออกเสียง Hai !!! หรือ Ossu !!! ดังๆ
ห้ามพูดคุยในขณะฝึกซ้อม หากมีคำถาม ให้รอจนฝึกซ้อม จบก่อน แล้ว ค่อยถาม รุ่นพี่ หรือ sensei คำนับ ก่อนถาม และ คำนับอีกครั้ง หลังจากได้รับ คำตอบ (นอกจาก เซนเซ อนุญาติ ให้ถามขณะฝึกซ้อม)
อย่าทำก่อนจังหวะ นับ !!!
จงตระหนัก เสมอว่า ส่วนหนึ่ง ในการฝึกที่สำคัญ คือ การให้ ความสำคัญ กับ จังหวะนับ เช่นเดียวกับ คู่ต่อสู้ และ จะต้อง มีปฏิกิริยาโต้ตอบ ในจังหวะที่เหมาะสม หากคุณเคลื่อนไหว ล่วงหน้า เร็วเกินไป คุณอาจจะตาย เพราะคุณเคลื่อนไหว ก่อนล่วงหน้า และ คู่ต่อสู้ สามารถจับความเคลื่อนไหว ของคุณได้
จงทำให้ดีที่สุดเสมอ มารยาท ในการฝึก kumite นั้นง่ายมาก แต่ก็มักจะเห็นการกระทำที่ไม่ดี เสมอ ตัวอย่างเช่น เมื่อสายดำ สองคน เข้าคู่กัน .. เขาจะตั้งใจฝึกและทำเต็มที่ แต่พอ สายดำ สองคนนั้น ไปฝึกกับ สายต่ำ พวกเขาจะขี้เกียจ และ เคลื่อนไหวช้าลง .... นั่นเป็นสิ่งที่ผิด ไม่ว่าคุณ จะคู่กับใคร คุณจะต้องพยายามอย่างเต็มที่ คาราเต้จึงสอนให้เรา เตรียมพร้อม เสมอ ที่จะป้องกันตัว ตลอดเวลา ไม่ใช่เพราะเวลาเรารู้สึกว่า ต้องการทำเช่นนั้น แม้กระทั่ง เวลาเป็น ฝ่ายบุก คุณจะต้อง คิดที่จะหยุดคู่ต่อสู้ ให้ได้ด้วย การ ชก หรือ เตะ .... บางครั้ง อาจารย์ จะบอกให้คุณ เคลื่อนไหวช้าลง และ ช่วยสอน สายต่ำ เมื่อเวลานั้น คุณจึง ไม่ต้องเคลื่อนไหว ให้เร็วนัก นอกจากนี้ แล้ว คุณจึงควรทำให้เต็มที่ เพื่อจะได้ ไม่คลายเป็นความเคยชิน ที่ไม่ดี จงจำไว้ว่า นี้เป็นการฝึก ที่ไม่สัมผัส ต่อคู่ฝึก ดังนั้น ตราบใด ที่คุณสามารถ ควบคุม แรงได้ การทำอย่างเต็มที่ จึงไม่ใช่ปัญหา
"seiza" ตอนเลิก ควรใช้เวลาประมาณ 10 วินาที หรือ หายใจเข้า ซัก 10 ครั้ง หายใจเข้า ผ่านจมูก ให้อากาศ เข้าไป ภายใน ท้อง แล้วจึง หายใจออก ผ่านทางปาก เรียวกว่า " fukushiki-kokyu " หรือ การหายใจด้วยท้อง .... การหายใจเข้าและออก เช่นนี้ จะทำให้ร่างกายผ่อน คลาย อย่างมาก และ หลังจากหายใจได้ซัก 10 ครั้ง จิตใจของคุณควร จะว่าง
เมื่อ ท่องกฎสำนัก (Dojo kun) จงตั้งใจออกเสียง แต่ละคำให้ชัดเจน และ ให้คิดว่า การประยุกต์ ใช้ หลักการคำสอน เหล่านี้ อย่างไรในชีวิต ประจำวัน หลังจาก เคารพอาจารย์ แล้ว ให้กล่าว " domo arigato gozaimashita sensei " ...นี่เป็นการแสดงความขอบคุณ ต่อ อาจารย์ อย่างสุภาพ ที่สุด ที่ท่านได้ ถ่ายทอด ความรู้ ให้เรา .... ธรรมเนียมและมารยาท ทั้งหมดที่เรียนรู้ จากการฝึกคาราเต้ ควรที่จะนำไปใช้ ประยุกต์ นอกโรงฝึก ด้วย ซึ่งบางครั้ง สิ่งเหล่านี้ อาจจะยาก กว่า การฝึกชก หรือ เตะ เสียด้วยซ้ำ แต่มันก็เป็น หนทางเดียว ที่จะเข้าใจ และ ใช้ชีวิต อยู่กับ จิตวิญญาณ ของ คาราเต้ที่แท้จริง
แปลและเรียบเรียง โดย : ROY
Ref : www.iskf.com